ГЕНРИ ФОРД МУЗЕЙИ

Америкаликлар музейларни яхши курадилар, дейишади. Дархакикат, музейлар Эски Дунёнинг таъбири билан айтганда унчалик хам узун булмаган Америка тарихидан ёдгорликдир. Бу нарса Америка музейлари билан танишиш учун босган биринчи кадамингиздаёк сезилади. Кушма Штатларнинг икки юз йиллик тарихидан юз йили автомобиллар даврига тугри келади. Нима учун Америка музейларининг катта кисми автомобиллар музейларидан иборатлигини шундан хам англаш мумкин. Хаммасидан хам кура, Детройтдагилар АКШга ташриф буюрган сайёхларни доимо хайратга солади. Детройт Американинг энг катта ва жиддий музей комплекслардан ташкил топган автомобил пойтахти хисобланади. У ерда учта - Автомобил шон-шухрат зали, Генри Форд музейи ва Гринфилд Вилэдже музейларидан иборат маданият маркази мавжуд. Марказ Детройт атрофидаги Дирборнда жойлашган. Бу жой аввал Генри Фординг кароргохи булган. Комплекс 100 гектар жойни эгаллаган ва бу ерда миллиондан ортик экспонатлар, 25 миллион хужжатлар, кулёзмалар, чизма ва китоблар курикланади. Комплекснинг асосий кисмларидан бири Автомобил Шон-шухрат залидир. Унда дунё автомобилизмининг 153 та энг кузга куринган деталлари авлодларга хотира сифатида сакланади. Бундан ташкари Шон-шухрат залида нафакат автомобилсозлик оламида фаолият юритган кишилар,балки ушбу сохага якин булган кишиларнинг хам хотираси абадийлаштирилган. Бу инсонлар автомобил саноати учун керакли булган турли майда деталларни етказиб беришган. Тан олиш керакки, бу инсонлар ишлаб чикарган уша майда-чуйдалар булмаганида хозир замон автомобиллари бугунгидек замонавий, мукаммал, кулай ва хавфсиз булмаган буларди. Масалан, америкалик Жон Андерсон хакида факатгина автомобил тарихига кизикканлар билишади. Бирок, айнан у автомобилсозликка бебахо янгилик - автотозалагичларни киритганини купчилик билмайди. Винсент Бендикс эса электр стартерларни мукаммаллаштиргани, уни харидорлар учун арзон матога айлантиргани билан таникли. Бундан ташкари, у биратула турттала гилдиракка таъсир этадиган ишончли тормоз тизимини биринчилардан булиб амалиётга киритган. Эбнер Добла исмини эса ёдга ололмай илож йук. 1918 йилда Доблани бутун Америка танирди. Уни уз хаётини бугли автомобиллар яратишга сарфлаган инсон сифатида танир эдилар. 1915-1925 йиллар орасида у юкори даража ва сифатга эга 125 та бугли автомобилларни уйлаб топди ва яратди. Уозир уни авлодлар Шон-шухрат залидаги деворга олтин харфлар билан ёзилган исми оркали ёдга олишади. Хамма кургазмалар дунёнинг автомобил мамлакати уз кахрамонларини унутмасликлари учун яратилган. Уларни унутмайдилар хам. Келинг, энди Автомобил Шон-шухрати залидан Генри Форд музейига утайлик.
У 1929 йилда Генри Форднинг шахсий ташаббуси билан бунёд этилган. Музей яратувчисининг асосий максади америкаликларнинг тараккиёт йули кандай тез ва узок харакат килганликларини курсатиш булган. Музейнинг йирик булими хам Америка хаётида Автомобил деб номланган. Коллекцияда барча автомобиллар, яъни юзлаб экспонатлар барча реставрация килинган булишига карамай, хозирда хам харакатлана олади. Музей залларида автомобиллардан ташкари турли даврларга оид бензоправкалар, йул буйича жойлашган кафе ва мотелларни хам учратиш мумкин. Музей залларида хакикий завк ястаниб ётибди. Ха айтгандай, музейга ташриф буюрувчиларга турли тилларда сузлаша оладиган гидлар йулбошловчилик килишади. Шунинг учун булса керак, музейда дунёнинг турли кисмидан келган автомобил ишкибозларини куплаб учратиш мумкин. Яна шуни хам айтиш жоизки, музейни айланиб чикиш учун икки кун хам камлик килади. Музей билан ёнма-ён йирик тадкикотлар ва илмий марказ хам мавжуд. Гринфилд Виледж Дирборн комплексининг учинчи кисмидир. У очик осмон остидаги тарихий этнографик музей хисобланади. Экспонатлар бу ерга бутун Америкадан йиКилган. Уйлар, черковлар, тегирмонлар. урмон кесадиган машиналар ва хатто лабараториялар. Автомобил ва авиацион тарих ишкибозлари фикрича, кургазманинг энг кизикарли кисми Генри Форд туКилган уй ва унинг Мак Эвеньюдаги устахонаси, ака-ука Райтларнинг уйи ва гилдиракли устахонаси, Томас Эдисоннинг лабараториясидир.

Keyingi maqola... Sharxlash 10.06.2006

Aziz do'stlar! Agar sizlar skanvord yechishga qiziqsalaring men sizlarga "OROM +"gazetasini tavsiya etaman. Sizlar yana ushbu gazetadan turli qiziqarli latifalarni o'qishingiz mumkin. Yana bundan tashqari 65 000 so'm miqdorida yutuqqa ega bo'lishingiz mumkin