Бетакрор мураббий

Урушдан кейинги йилларда куча чангитиб, туп тепиб юрган болакай бир кун келиб машхур футболчи, яна камига профессионал ва гениал мураббий булиб етишиши замондошларининг тушига хам кирмаган булса керак. Уа, уша болакай улКайиб, собик СССР терма жамоаси ва Киев «Динамо»сининг мураббийсига айланди. Бир вактлар деворга дарвоза ясаб, гол уришни машк килиб юрган Валерка йиллар утиб, дунё футбол олами тан олган Валерий Лобановскийга айланди.
Валерий мактабда яхши укирди. Шунинг учун хам битирув кечаси унга кумуш медал топширишди. Мактабни тугатгач, у Политехника университетига кирди. Футболчилар учун бундай укув даргохига кириш хамма давр учун Калати, албатта. Аммо Валерий техникани севарди. Уатто Совет Иттифокида футбол «ислохоти» утказилганда хам Лобановскийга тегишмаган. ¤шанда Олий ва биринчи лига жамоалари мураббийлари орасида спорт таълимига эга булмаганлар йукотилсин, деган карор чикканди. Аммо Лобановский бундан мустасно этилган. Чунки у уша даврда биринчи ракамли мураббий эди.
Валерий футболчилик фаолиятини Киевнинг «Динамо»сида бошлади. Албатта, дублёрлар таркибида. Аммо унинг ажойиб дриблингларини курган мураббийлар уни дархол асосий таркибга утказишди. У чап канотда ажойиб хужум уюштирар, айникса, бурчак тупларини койилмаком килиб бажарарди. Унинг бу махорати Москва, Тбилиси, Ленинград, Донецк, Ереван ва албатта Киевда хам мухлисларни хайратга соларди. У тупни бурчакка куйганида мухлисларнинг дами ичига тушиб кетарди. Тупни тепганида эса юраклар жойидан чикиб кетай дерди. Унинг аник оширган тупини Валерийнинг доимий тандеми Олег Базилевич ракиб дарвозасига аник жойлаб куйганида эса мухлислар хайратдан кийкириб юборишарди.
Валерий Лобановскийнинг «фирменный» бурчак туплари тасодиф эмасди. 22 ёшли Политех талабаси барча харакатларини аввал коКозда амалга ошириб курарди. Уисоб- китоблар хеч качон панд бермаган. МашКулот базасида у коКозда хисоблаганларини амалга оширарди.
Лобановский футболчи сифатида Совет Иттифоки терма жамоаси таркибида 253 учрашув утказди. 71 та гол урди. 1957-1964 йилларда Киев «Динамо»сида уйнади. (144 учрашув, 42 гол). 1965 йилдан 1967 йил мартигача Одессанинг «Черноморец» жамоаси таркибида туп сурди. Кейин эса «Шах­тёр»­га утди. 1961 йил у «Динамо» таркибида Москва клублари монополиясини парчалади. «Динамо» СССР чемпионига айланди. Икки марта Лобановский «мамлакатнинг 33 энг яхши футболчилари» руйхатидан жой олди. У СССР терма жамоаси ва Олимпия жамоаси таркибида икки марта чемпионатларда катнашди.
Мураббийлик оламига Валерий Лобановский 29 ёшида кириб келди. У мураббийлик килган «Днепр» (Днепропетровск) жамоаси олий лигага чикди ва уша мавсумни олти уринда якунлади. Ёш мураббийнинг «Катта сакраши» олий доираларининг эътиборига тушмай колмади. 1973 йил октябрида Лобановскийни Киевга чакиришади. Бу чакирик Валерийда хайрат уйКотмади. У яна бирор мажлисга чакиришаётгандир-да, деб уйлаганди. Аммо бошкача булиб чикди. «Биз сизнинг Днепропетровскдаги фаолиятингизни купдан бери кузатаяпмиз ва сизга Киевнинг «Динамо»сини таклиф этмокчимиз», - де­йишди Лобановскийга.
«Динамо»га келган Лобановскийнинг килган биринчи иши Донецкнинг «Шахтёр» жамоасида ишлаётган собик тандеми Олег Базилевичга кунКирок килиш булди.
«Динамо»дан факат ва факат Калабани талаб килишарди. «Лобановский – Базилевич» тандемининг икки ярим йиллик фаолияти уз самарасини берди. Мураббийлар маш­Кулот жараёнини махсус ишлаб чикилган методика буйича олиб боришар, уйин характерини бутунлай узгартириб юборишарди. Улар футболда янги йуналишга асос солишганди.
1975 йил Киев «Динамо»си Европанинг энг нуфузли соврини – Кубок эгалари кубоги сохибига айланган биринчи совет жамоасига айланди. Спорт нашрлари халкаро ассоциацияси Киевнинг «Динамо»сини жахоннинг энг яхши жамоаси деб топди. Энди СССР терма жамоасининг асосий таркибидан энг куп «Динамо»чилар урин ола бошлади. Жамоа мураббийлари эса термани бошкара бошладилар.
Орадан 11 йил утиб, Лобановский «Динамо»ни яна Кубок эгалари кубоги сохибига айлантирди. Энди Лобановский кайта туКилгандек булди. Бир вактлар у бошкарган СССР термасининг маКлубиятга учраганлари-ю, Олимпия уйинларидаги омадсизликлар барчаси кечирилди. У терма жамоани хам Европа чемпионатида кумуш медал сохибига айлантирди.
Лобановский хаётда куп каршиликларга учради. СССРда уни тушунишмасди. АникроКи, тушунишни хохлашмасди. Олий доирадаги чаласаводлар «нега терма жамоа хамма катори уйнамайди», деб савол беришдан чарчамасди. Чунки хакикатдан хам жамоа хамма катори уйнамасди. Унинг узига хос йуналиши ва услуби бор эди. Бу услубни Лобановский ишлаб чиккан ва ундан воз кечишни истамасди хам. Шунинг учун уни термадан четлаштиришди. Аммо тез орада хатоларини тушуниб, уни яна кайтаришди. Факат Лобановский билан яхши натижага эришиш мумкинлигини амалдорлар кечрок англашганди.
Лобановский мураббийлиги остида Киев «Динамо»си саккиз марта СССР чемпиони булди, турт марта кумуш совринга эгалик килди. Иккита бронза сохибига айланди. Олти марта СССР кубогини кулга киритди. Икки марта Европа давлатлари жамоаларининг суперсоврини - Кубок эгалари кубоги ва Суперкубок сохибига айланди.
СССР таркалганидан сунг хам Лобановскийнинг фаолияти тухтамади. У халкаро аренада хам уз кучини курсата бошлади. 1996 йилгача Кувайт ва Бирлашган Араб Амирликлари терма жамоаларига мураббийлик килиб яхши натижаларга эришди. Кувайт термаси Осиё уйинларида учинчи уринни эгаллади. Шу вактгача бу натижа Кувайт футболи учун орзудек гап эди.
1996 йил Лобановский «Динамо»га кайтди. Киевда ундан муъжиза кутишарди. Аммо Лобановский муъжизага ишонмасди. Шунинг учун хам унинг узи муъжиза яратди. Киска вакт ичида «улиб бораётган» жамоани Европанинг энг ракобатбардош жамоасига айлантирди, Европа жамоалари рейтингидаги икки юзинчи уриндан бешинчи уринга олиб чикди. 1999/2000 йилги мавсум якунида «Динамо» «Лацио» (Италия), «Бавария» (Германия), «Манчестер Юнайтед» (Англия) ва «Барселона» (Испания) жамоаларидан кейинги уринда кайд этилди.
2001 йилнинг 13 май куни Валерий Васильевич Лобановский 64 ёшида ёруК дунёни тарк этди. У Байкова кабристонига дафн этилди.
Дафн этиш маросимига 150 минг одам йигилди. Улар орасида футбол ва спорт оламидаги машхур инсонлар ва амалдорлар хам билан бирга оддий футбол мухлислари хам бор эди. Европани лол колдирган украин фарзанди Андрей Шевченко хам устози ва футболдаги «ота»си билан хайрлашгани етиб келди. ¤ша куни бутун Украина мотам тутди.
Умрини футбол майдонида утказган Лобановскийнинг тобутини хам стадионда олиб чикиб кетишди. Стадион одамга тулиб кетганди. Барча мухлислар футбол оламида бурилиш ясаган, нафакат Европа, балки дунёни хайратга солган гениал мураббийни сунгги бор куриб колишни истарди.

Keyingi maqola... Sharxlash 10.06.2006

Aziz do'stlar! Agar sizlar skanvord yechishga qiziqsalaring men sizlarga "OROM +"gazetasini tavsiya etaman. Sizlar yana ushbu gazetadan turli qiziqarli latifalarni o'qishingiz mumkin. Yana bundan tashqari 65 000 so'm miqdorida yutuqqa ega bo'lishingiz mumkin